Dünya’da en fazla kaç büyüklüğünde zelzele meydana gelebilir?
ABD Jeoloji Araştırmaları Kurumu’nun (USGS) kayıtlarına nazaran sarsıntılar o kadar şiddetliydi ki, zelzeleden kurtulan bir adam Soğuk Savaş yüzünden nükleer atağa uğradıklarını sanmıştı.
Peki, Dünya üstünde 9.5’ten daha büyük bir zelzelenin yaşanması mümkün mü? Bilim insanlarının buna karşılığı “Evet” olsa da bu türlü bir durumun yaşanma ihtimali hayli düşük.
9.5’ten daha büyük bir sarsıntının meydana gelmesi için yer kabuğunda devasa bir modülün kırılması, yani hem çok derin hem de çok uzun bir fayın hareket etmesi gerekli. Live Science’a konuşan jeolog Wendy Bohon, Dünya’da bunun yaşanabileceği yerlerin pek olmadığını söyledi.
Bohon, 9.5 büyüklüğündeki bir sarsıntının gezegenimizin üretebileceği yaklaşık üst hudut olduğunu ve 10 büyüklüğünde bir zelzele ihtimalinin son derece düşük göründüğünü söz etti.
USGS de Dünya üstünde 10 büyüklüğünde sarsıntı yaratacak bir fayın varlığının bilinmediğini ve bu türlü bir fay olsaydı gezegenin neredeyse tamamını sarması gerektiğini belirtiyor.
Büyüklük, zelzelede açığa çıkan enerjiyi ölçmek için kullanılan bir kavram. Sarsıntının yarattığı etkiyi tanımlamak için kullanılan “şiddet” kavramıysa büyüklükten farklı. Ayrıyeten büyüklük, şahısların sarsıntıyı ne kadar güçlü hissettiğini de göstermiyor.
7.4 ve 7.7 ortasında sayısal açıdan yakın üzere gözükse de zelzeleler büyüdükçe ölçümün virgülden sonraki her sayısı devasa bir fark yansıtabilir zira ölçek, doğrusal değil logaritmik yani katlanarak artar. Bohon, sarsıntı büyüklüğünün katlanarak artmasını spagetti örneğiyle şöyle anlattı:
Bir spagetti telini kırmak 5 büyüklüğünde zelzeleye eşdeğerse, 6 büyüklüğündeki zelzelenin gücünü açığa çıkarmak için 32 spagetti teli kırmak gerekir. Bu spagetti ölçeğinde 7 büyüklüğündeki bir zelzele için 1024, 8 büyüklüğündeki sarsıntı içinse 32 bin 768 telin kopması lazım.
Bu örnekte de görüldüğü üzere 7 ve 8 büyüklüğündeki zelzeleler ortasındaki ortaya çıkan güç farkı, 5 ve 6 büyüklüğündeki zelzelelerin ortasındaki farktan çok daha fazla. Bu nedenle, 5.5 olan bir zelzelesi 5.6 diye açıklamakla 7.4 büyüklüğündeki zelzelesi 7.7 diye duyurmak ortasında devasa bir fark var.
