Fransızın İngilizle arbedesi bitmez
Gitgide her zamankinden daha sıkıntılı hale gelen dünyamızda çok da dikkat cazip bir haber olmayabilir lakin tarihin en uzun çekişmesinin günümüzdeki son örneği olduğu için ben kayıtsız kalamadım doğrusu. Bağlantıları yüz yıllardır “aşk/nefret” biçiminde süren Fransa ile İngiltere hayatın çabucak her alanında yarış halindeler. Yakından izleyenler bilir.
Fransa Kültür Bakanlığı’nın, oyun dalındaki İngilizce sözleri “anlaşılmadığı” gerekçesiyle yasaklaması her iki ülkenin lisanlar üzerinden sürdürdükleri rekabetle de ilgili. Fransızca bilhassa 19. yüzyılın en yaygın kullanılan Batı lisanı olma özelliğini İngilizce karşısında yitirdi malum. Yaygınlığı, üniversalliği açısından İngilizce Fransızcayı epey geride bıraktı. Fransızların bu durumdan hiç hoşnut olmadıklarını bu ülkeye gidenler fark etmişlerdir. Bilseler bile tek söz İngilizce konuşmaz Fransızlar. Geneli değil alışılmış lakin birçok. Tarihleri birbirlerine düşmanlıkla doludur iki ulusun. Savaştaki rekabet, endüstride, kültürde, nihayet lisanda rekabete evrildi olağan. Fransa Kültür Bakanlığı’nın oyun kesiminde kullanılan İngilizce sözcükler yerine Fransız sözcükleri dayatmasında bir tuhaflık görülmeyebilir lakin kimse beni bunun var olan “tarihsel kapışmadan” bağımsız olduğuna inandıramaz.
Fransızlar Monoglot’tur
Yani tek lisan bilen bir ulustur. Amerikalılar da öyledir. Nasıl ki Amerikalılar ülkelerine gelen herkesten İngilizce konuşmalarını beklerse, Fransızlar da Fransızca konuşulmasını bekler. Öteki lisan bilseler de yalnızca kendi lisanlarının konuşulmasını istemek de Monoglot bir özelliktir. İngilizlerde de ikinci bir lisan bilen sayısı fazla değildir lakin lisanlarının üniversalliği buna gerek de bırakmaz esasen. O nedenle İngiltere’de kimse beklemese de İngilizce konuşur esasen bir yabancı.
Her ne kadar dünyada 42 ülkede devlet lisanı olarak kullanılsa da kozmik olma yarışını kaybetti Fransızca. Ancak bu İngilizcenin dünyada en çok konuşulan lisan olduğu manasına gelmez alışılmış. İkinci lisan olarak İngilizce konuşan beşerler düşünüldüğünde bile Mandarin Çincesi dünyanın en çok konuşulan lisanıdır. Sayı ana lisanı İngilizce olan şahıslarla sınırlandığında hem Mandarin Çincesi hem de İspanyolca konuşanların sayısını geçemez İngilizce konuşanlar.
Kışkırtıcı anımsatmalar
Geçmiş gitmiş ne var bunda demeyin, bilhassa Fransızlar takıyor işte bunu başlarına. Saçma sapan huysuzlukları vardır birbirlerine karşı İngilizler ile Fransızların. Tekrar anımsarım, Prenses Diana’nın Fransız üretimi araba Renault’yu kullanmasını problem yapmıştı İngilizler. Bir orta British Telecom’u da satışa çıkarmışlardı, Fransızlar alacak oldu kıyameti kopardılar. Öteki ülkelere ulus devletlerini dağıtmalarını öneren İngiltere üzere ülkelerin kendileri kelam konusu olduğunda nasıl “ulus devletçi” olduğuna şahit olmak eğlenceli gelmişti bana. İki yüzlülük bir batı halidir.
Fransızların İngilizceyle rekabette kaybetmelerine neden üzüldüğünü anlayamam. Bu İngilizcenin çok güzel bir lisan olmasından kaynaklanmıyor ki. Şöyle bir sıralama vardır; Fransızca romantizm ile şiirin, Almanca ideolojinin, İtalyanca operanın, İngilizce de popun lisanıdır diye. Sıralamada Fransızcanın yeri epey uygun görüldüğü üzere. İnsanların ikinci bir lisan olarak İngilizceyi seçmeleri, bu lisanın çeşitli nedenlerle/avantajlarla milletlerarası bir ehemmiyet kazanmış olmasındandır. Hepsi bu.
Lakin yeniden de Fransızlar gerçekten bozuluyorlar bu işe. Lisan milliyetçiliği Fransa’da yaygın. Bir televizyon tartışmasında bir Fransız bilim adamı “İngilizce değerli bir dil” dedi diye neredeyse ülkesinde “istenmeyen kişi” ilan edilecekti. Türkiye üzere bir ülkede yaşamadığı için talihine küssün. Türkiye bu tıp beşerler için cennettir.
“Türkçe öldü” deyip imam hatip okullarında Türkçe konuşmayı yasakladığı ortaya çıkan Nazif Yılmaz isimli birini Ulusal Eğitim Bakan Yardımcısı yaptılar memlekette.
Cennet diyorsak boşuna demiyoruz..
